Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Hajnówce - spzozhajnowka.pl

Na podstawie materiałów Komitetu Upowszechniania Karmienia Piersią w Warszawie

Zalety karmienia piersią:

1. pokarm z piersi jest jałowy (bez bakterii) – nie trzeba go pasteryzować, sterylizować, podgrzewać, jest o temperaturze ciała; zawsze gotowy do spożycia o każdej porze dnia i nocy;
2. wszystkie produkty jakie zawiera Twoje mleko są idealnie przyswajane przez organizm dziecka i przez niego wykorzystane;
3. noworodek rodzi się z niedojrzałym układem immunologicznym, posiada taką odporność, jaką mu zapewniłaś w ciąży; sam zacznie produkować przeciwciała około 6 tygodnia życia; aby walczyć z takimi elementami jak: bakterie, wirusy, grzyby, alergeny, toksyny, itd. musi przeciwciała otrzymywać; tym właściwym źródłem jest pokarm – w pewnym sensie gotowa „szczepionka”; dzieci karmione piersią rzadziej chorują na takie choroby jak: biegunki, zapalenia ucha środkowego, choroby układu oddechowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
4. pokarm posiada właściwości przeciwalergiczne; alergie pokarmowe są najczęstszym schorzeniem wieku dziecięcego; manifestują się takimi zespołami jak: nawracające biegunki, kolki jelitowe, zapalenia skóry, przewlekłe katary, spastyczne zapalenia oskrzeli, astma; najsilniejszym alergenem dla człowieka jest białko krowie; rozwój alergii zależy od skłonności genetycznych oraz od czynników środowiskowych; karmienie piersią eliminuje głównie czynniki środowiskowe;
5. karmienie piersią zapobiega powstawaniu w przyszłości takich chorób jak: otyłość, miażdżyca naczyń, nadciśnienie tętnicze, zawały serca i oczywiście alergie łącznie z astmą oskrzelową;
6. karmienie piersią korzystne jest również dla Ciebie:
• zmniejsza ryzyko krwotoków poporodowych. Wydzielana w trakcie ssania oxytocyna obkurcza mięsień macicy
• opóźnia powrót miesiączkowania (spada więc zagrożenie anemią z niedoboru żelaza)
• chroni przed szybkim zajściem w kolejną ciążę (karmienie tzw. pełne – czyli tylko pierś, opóźnia owulację)
• pozwala na szybka utratę zbędnych kilogramów (nagromadzone zapasy tłuszczu podczas ciąży zużywane są podczas procesu laktacji)
• zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory sutka i jajnika, a w okresie przekwitania wystąpienia osteoporozy
7. karmienie piersią jest szczególnym rodzajem więzi między Tobą a dzieckiem; często też karmienie nazywamy tzw. nieprzeciętą pępowiną
8. karmienie Twojemu dziecku zapewni:
• prawidłowy rozwój emocjonalny
• poczucie bezpieczeństwa
• ochroni przed stresami
9. ten częsty kontakt wzrokowy, bezpośredni dotyk (8 – 10 razy dziennie) wpłynie na jego rozwój psychomotoryczny; stwierdzono, że dzieci karmione piersią są bardziej samodzielne, osiągają wyższy iloraz inteligencji, szybciej zaczynają mówić, lepiej się uczą;
10. karmienie naturalne jest też niezwykle ekonomiczne; pokarm po prostu masz, nie musisz kupować: mleka, butelek, smoczków, podgrzewaczy czy też innego sprzętu niezbędnego w karmieniu „butelką”.

Pierwsze karmienie piersią

Pierwsze karmienie piersią należy rozpocząć w pierwszych 2 godzinach po porodzie! Wtedy noworodek jest aktywny i odruch szukania jest bardzo silny. Budzi się instynkt macierzyński u matki. Karmienie należy rozpocząć, gdy noworodek zaczyna szukać piersi. Opóźnianie pierwszego karmienia jest u wielu noworodków przyczyną kłopotów ze ssaniem piersi.

Zarówno po porodzie fizjologicznym jak i po porodzie zabiegowym możliwe jest ułożenie osuszonego noworodka bezpośrednio na skórze, w ramionach matki. Kontakt "skóra do skóry" nowo narodzonego dziecka z matką pozwala na osiedlenie się na skórze dziecka niegroźnych dla niego bakterii ze skóry matki, ale także wpływa pozytywnie na długość karmienia piersią.

Zasady prawidłowej pozycji matki i dziecka

Istnieje bardzo wiele pozycji do karmienia dziecka. Są one często zróżnicowane ze względu na sytuację, w jakiej znajduje się matka lub dziecko.

Prawidłowe pozycje do karmienia:

1. klasyczna – matka ma podparte plecy, stopy na podłodze lub podnóżku, dziecko przytulone brzuszkiem do brzucha matki, główka opiera się w zgięciu łokciowym, przedramię matki podtrzymuje plecy, a dłoń pośladki dziecka,
2. krzyżowa – dziecko jest ułożone jak w pozycji klasycznej, ale trzymane ręką przeciwną do piersi, z której jest karmione, dłoń matki podpiera główkę dziecka, przedramię jego plecy. To pozycja polecana na czas nauki, pozwala na dobrą kontrolę sposoby przystawienia.
3. spod pachy (futbolowa) – dziecko brzuszkiem jest zwrócone do boku mamy, nóżki znajdują się pod pachą; dłoń mamy podtrzymuje główkę dziecka, a przedramię jego plecy, ważne, aby nóżki nie dotykały oparcia fotela, pozycja dobra dla wcześniaków, dzieci słabo ssących, stosowana w czasie zaburzeń przepływu pokarmu,
4. leżąca – matka układa się na boku, ramię jest oparte na podłożu, głowa nieco wyżej na poduszce; małe poduszki warto włożyć pod plecy i między kolana; dziecko leży przy matce (brzuszek do brzucha), oparte na jej ramieniu lub bezpośrednio na podłożu; warto podeprzeć dziecko poduszką, by nie odsuwało się w czasie ssania; powyższa pozycja umożliwia matce odpoczynek w czasie karmienia, zalecana szczególnie do karmienia w nocy, a także po cięciu cesarskim,

Ocena skuteczności karmienia

Dziecko otrzymuje odpowiednią ilość pokarmu, jeżeli:

1. ssie pierś prawidłowo i efektywnie, odgłos połykania jest słyszalny przynajmniej przez 10 minut z jednej piersi
2. u matki dobrze działa odruch wypływu pokarmu; widać jak rytm ssania staje się miarowy, regularny, z seriami połknięć
3. matka odczuwa rozluźnienie piersi po karmieniu, jest to wyraźnie odczuwalne w pierwszych tygodniach po porodzie; po 4 tygodniu (po ustabilizowaniu laktacji), piersi są mniej napięte przed karmieniami, więc rozluźnienie jest mniej odczuwalne
4. dziecko jest zadowolone po karmieniach (zasypia lub spokojnie czuwa), przez przynajmniej 4 godziny w ciągu doby jest aktywne i reaguje na bodźce
5. oddaje 3 – 4 lub więcej stolców w ciągu doby, stolce są luźne, papkowate, żółte (od 5 doby); od około 6 tygodnia stolce mogą pojawiać się raz na kilka dni (nie rzadziej niż 1/10 dni)
6. w ciągu doby moczy przynajmniej 6 pieluch (od 3 doby), mocz jest jasny, bezwonny
7. w pierwszych dobach występuje fizjologiczna utrata masy ciała do 10% masy urodzeniowej; najpóźniej po 2 tygodniach noworodek powinien osiągnąć masę urodzeniową,
8. obserwuje się prawidłowe przyrosty masy ciała:
• 26¨C31 g/dobę w okresie 0¨C3 mies.
• 17¨C18 g/dobę w kresie 3¨C6 mies.
• 12¨C13 g/dobę w okresie 6¨C9 mies.
• 9 g/dobę w okresie 9¨C12 mies.

Warunki przechowywania pokarmu	Pokarm dla dzieci urodzonych o czasie	Pokarm dla wcześniaków i dzieci chorych
Temperatura pokojowa 25-37 st. C	do 4 godzin	do 1 godziny
Temperatura pokojowa 15-25 st. C	do 8 godzin	do 1 godziny
Temperatura pokojowa 15 st. C	do 24 godzin	do 1 godziny
Torba chłodnicza z wkładami chłodzącymi	do 24 godzin	do 24 godzin
Lodówka (+4°C) (tylna ściana)	2-5 dni	48 godzin
Zamrażalnik lodówka - wspólne drzwi (-10°C)	2 tygodnie	1 tydzień
Chłodziarko-zamrażarka (-14°C) oddzielne drzwi	3 miesiące	kilka tygodni
Zamrażarka (-18°C) - (-20°C)	6-12 miesięcy	3-6 miesięcy

Technika ręcznego odciągania pokarmu

Pokarm można odciągać ręcznie lub korzystając z różnego typu odciągaczy. Przed odciąganiem należy umyć ręce wodą i mydłem oraz przygotować czyste, wygotowane i osuszone naczynie.

1. ułożyć kciuk powyżej otoczki, palce poniżej (2-3 cm od podstawy brodawki)
2. przycisnąć delikatnie całą pierś do klatki piersiowej nie przemieszczając palców
3. następnie zbliżyć palce do siebie lekko je obracając; nie należy przesuwać palców po skórze, tylko masować tkankę piersi objętą palcami
4. uciskać otoczkę rytmicznie, ruchem wygarniającym, nie przesuwając palców po skórze
5. zmieniać ułożenie palców wokół brodawki sutkowej

Aby pobudzić odruch wypływu i wspomóc odciąganie można zalecić matce: ciepły okład na pierś lub prysznic na kilka minut przed odciąganiem, delikatny masaż w kierunku brodawki.

Wskazania do odciągania pokarmu:

1. oddzielenie matki od dziecka ze względów medycznych; matka powinna ściągać pokarm minimum 8 razy na dobę; najbardziej skuteczną metodą stymulacji laktacji jest naprzemienne ściąganie pokarmu z obu piersi, według schematu: 5-7 min z jednej piersi, 5-7 min z drugiej piersi, 3-5 min z jednej piersi, 3-5 min z drugiej piersi, 2-3 min z jednej piersi, 2-3 min z drugiej piersi
2. dziecko ssie nieefektywnie
3. okres nawału mlecznego
4. leczenie zastoju lub zapalenia piersiowej
5. relaktacja

Przechowywanie pokarmu

Naczynie do przechowywania pokarmu powinno być wykonane z bezpiecznego materiału. Należy wybierać takie, które ma atest do przechowywania żywności. Na rynku, poza pojemnikami, są dostępne specjalne torebki do przechowywania pokarmu w porcjach na jedno karmienie.

Świeży pokarm i stojący w temperaturze pokojowej nie wymaga podgrzewania. Pokarm zamrożony należy ogrzewać wstawiając pojemnik do naczynia z ciepłą wodą lub pod bieżącą wodą. Nie powinno się używać kuchenki mikrofalowej ani stawiać naczynia z mlekiem bezpośrednio na ogniu. Pokarmu nie trzeba przegotowywać bo zniszczeniu ulegną biologicznie czynne składniki. Tak rozmrożony pokarm można podać w ciągu 4 godzin.

Dieta matki w okresie karmienia piersią

Podczas karmienia dziecka piersią kobieta powinna stosować dietę lekkostrawną, głównie potrawy gotowane i pieczone z niewielką ilością tłuszczu. Zaleca się wykorzystywanie różnorodnych produktów zawierających składniki odżywcze, witamin, soli mineralnych.

Podstawowe zasady:

1. pamiętaj o zjedzeniu kilku posiłków w ciągu dnia, by zaspokoić zwiększone potrzeby energetyczne organizmu,
2. pamiętaj o zaspokajaniu pragnienia: najlepsza jest woda, naturalne herbaty owocowe, napary ziołowe, mleko i jego napoje, zazwyczaj podaż płynów w czasie karmienia wynosi około 2 litrów na dobę,
3. unikaj żywności zawierającej konserwanty, sztuczne barwniki, dania typu fast food, zupy w proszku, produkty z dużą zawartością cukru itp.
4. suplementacja preparatami mineralno-witaminowymi przy dobrze zbilansowanym, urozmaiconym odżywianiu nie jest konieczna,
5. nie zmuszaj się do zjadania pokarmów, które źle tolerowałaś przed ciążą lub w okresie ciąży
6. unikaj potraw ciężkostrawnych i wzdymających np. : tłuste wędliny, mięsa, sery żółte i dojrzewające, potrawy smażone, groch, fasola, kapusta, cebula, rzodkiewka, drożdże
7. unikaj produktów o zdecydowanym zapachu i smaku np. czosnek, ostre przyprawy
8. sięgaj rozsądnie po warzywa i owoce
9. nie pij mocnej kawy, herbaty i alkoholu

Problemy w czasie laktacji

Nawał mleczny – stan fizjologiczny w czasie laktacji, objawiający się gwałtownym wzrostem produkcji mleka w piersiach. Występuje w 3-6 dobie po porodzie. Piersi stają się powiększone, napięte, cięższe, czasami mocniej ocieplone.

Postępowanie:

• karmimy dziecko częściej, nawet co 1,5-2 godz. także w nocy
• przystawiamy dziecko do piersi w różnych pozycjach
• przed karmieniem dziecka stosujemy ciepłe okłady przez 4-5 min np. ciepła pieluszka, prysznic
• po nakarmieniu stosujemy zimne okłady np. pieluszka zmoczona w zimnej wodzie, kostki lodu owinięte w pieluszkę, zimne okłady z liści białej kapusty ( główkę kapusty myjemy, rozdzielamy liście i przechowujemy w lodówce. Przed użyciem rozgniatamy je za pomocą tłuczka, widelca, okładamy nimi piersi bez otoczki i brodawki. Okład trzymamy 20-30 min.)
• jeśli piersi wypełniają się boleśnie między karmieniami, odciągamy niewielką ilość mleka ok. 5-10ml do momentu uczucia ulgi
• pomaga wypicie 2-3 filiżanek naparu z szałwii
• nie ograniczamy picia płynów

Brodawki bolesne i uszkodzone – w pierwszych dniach po porodzie obserwuje się nadmierną wrażliwość brodawek sutkowych. Brodawka jest zaczerwieniona, popękana lub krwawi.

Postępowanie:

1. przed karmieniem:
• wybranie wygodnej pozycji do karmienia
• zastosowanie ciepłego okładu na pierś
2. w czasie karmienia:
• odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu
• zaczynanie karmienia od piersi mniej bolesnej
• prawidłowe przystawienie dziecka do piersi, delikatne odłączenie dziecka od piersi np. poprzez wsunięcie palca w kącik ust dziecka
3. po karmieniu:
• smarowanie brodawek własnym pokarmem
• unikanie noszenia wkładek laktacyjnych, ewentualne noszenie nakładek, osłon ochronnych ułatwiających cyrkulację powietrza i chroniących brodawkę przed otarciem w kontakcie z bielizną
• stosowanie ciepłych okładów z naparu szałwii 3 razy dziennie przez 10 min.
• smarowanie brodawek maściami nie wymagającymi zmywania przed przystawieniem dziecka do piersiowej

Zastój pokarmu – stan patologiczny spowodowany niedostatecznym opróżnianiem piersi. Może dotyczyć jednej piersi, obu lub fragmentu piersi. Objawy towarzyszące zastojowi to: bolesność, powiększenie, obrzmienie, tkliwość w badaniu palpacyjnym, ocieplenie piersi, czasami temperatura ciała powyżej 38.4 st C.

Postępowanie:

• skorygowanie techniki karmienia piersią
• odciąganie niewielkiej ilości pokarmu przed karmieniem
• w czasie karmienia delikatne ruchy masujące pierś w miejscu przepełnienia
• częste (8-12 razy na dobę) i długie karmienia piersią
• odciąganie niewielkiej ilości pokarmu między karmieniami
• stosowanie ciepłych okładów przed karmieniem piersią a zimnych po zakończeniu karmienia

Przy trudnościach w karmieniu piersią zapraszamy Panie po poradę do:

Poradni Laktacyjnej

czynnej od poniedziałku do piątku, w godz. 11-14 mieszczącej się w Oddziale Ginekologiczno-Położniczym z rooming-in w Hajnówce, ul. Dowgirda 9

tel. 85 682 9254 lub 85 682 9256